Ineke de Vries en de kunst als kijkgenot
Ineke de Vries en de kunst als kijkgenot
Haar hele leven is verweven met de kunst. Bij mijn ouders thuis in Haarlem kwamen Anton Heyboer, Kees Verwey en Mari Andriessen over de vloer. Mijn vader was namelijk kunstschilder.[1] Na haar jeugd zocht Ineke de Vries haar heil in Leiden. Inmiddels is ze al meer dan dertig jaar als kunstenares en model werkzaam in de sleutelstad.[2]
Zeegezichten, boslandschappen en pittoreske, mediterraan aandoende dorpjes kenmerken haar met een speciale olieverf vervaardigde schilderijen. Mensen en dieren zijn zo goed als afwezig.[3] Toch hou ik van mensen, hoor. En net als jij vind ik vogels prachtig. Maar het is nooit bij me opgekomen ze te schilderen.
De religieuze symboliek en innerlijke ontwrichting waarmee de schilderijen van Caspar David Friedrich zijn doortrokken, ontbreken bij haar.[4] De Vries blinkt uit in het scheppen van idyllen. Haar kunst is kijkgenot.
De natuur is voor tevredenen of legen.[5] Met deze dichtregel van Bloem zegt ze niets te kunnen. Ik wil landschappelijke schoonheid laten zien. De natuur is mijn inspiratiebron. Hierbij gaat het mij om compositie, kleur en vorm.
Waardoor worden de thema’s en genrekeuzen van de kunstenares bepaald? Geen paniek! Deze vraag ga ik niet uitgebreid beantwoorden. Maar de sturing van de artistieke conceptie en waarneming wil ik graag eventjes contextualiseren, zonder al te vermoeiend te willen worden.
De wereldwijde verstedelijking dringt de natuur steeds verder terug. Er is nog nauwelijks ruimte voor, behalve op het linnen doek. Staat de natuur symbool voor een onbestemd verlangen, een dagdroom van de stedeling? De Vries is de stad trouw gebleven maar zocht de schoonheid daarbuiten. Iets vergelijkbaars valt te constateren bij landelijke politici. Met behulp van Google wist ik de woonplaatsen te achterhalen van degenen onder hen die zich met overgave als natuurminnaars profileren. Bijna allemaal bleken ze in een grote stad te wonen! [6]
Met haar schilderij Leidse Hout heeft De Vries dit park in herfsttooi afgebeeld. De begeerte om er gelijk naartoe te gaan overmande me toen ik haar kunstwerk in me opnam. Het oogt immers als een utopie, een nabij gelegen paradijs! Door het voortdurend hoorbaar autogeraas kan de Leidse Hout evenwel ook worden ervaren als een dystopie.[7] Althans, voor degenen die met gevoelige oren zijn behept.[8]
De film Soylent green wordt gerekend tot de dystopieën.[9] In dit verhaal heeft de mensheid de natuur verwoest. Landbouw is niet meer mogelijk. Dankzij de verstrekking van voedsel door een bedrijf, Soylent green geheten, weten mensen zich toch min of meer te redden. Euthanasie wordt bij volwassenen dwingend toegepast; dit is uit nood geboren. In deze laatste levensfase mag men naar een beeldscherm kijken waarop bossen, beken en wuivend graan zijn te bewonderen. Op muziek van Beethoven en later Grieg wordt afscheid genomen. Deze toekomstnachtmerrie wordt overigens nog versterkt omdat iemand iets heeft ontdekt: Soylent green is people!
Het draait allemaal om vormen
Terug naar het heden. Naast de natuur zijn ook andere kunstenaars een inspiratiebron voor De Vries. Ik hou van een losse stijl. Sierk Schröder en Yolanda Philippens spreken me erg aan.[10] Ook over haar Leidse vakgenoten Clazien Juffermans en Itsme Marks is ze behoorlijk enthousiast.[11] Vooral Itsme’s portretten zijn fantastisch. Die zijn zo levendig.
De Vries is ook etsend en beeldhouwend actief. Haar ets Dansende vrouw is een en al roesverwekkende beweeglijkheid. Ook haar sculpturen zijn een lust voor het oog. Ik doe dit nu al meer dan twintig jaar. En het draait allemaal om vormen.
Na deze zin was een overstapje naar de film gauw gemaakt. Hitchcock is een van mijn favoriete regisseurs. North by Northwest is bloedstollend, net als die zwart-rode jurk van Eva Maria Saint. Je kent haar vast wel. Jij hebt toch een boek geschreven over platinablonde actrices?
Over de elegantie van Audrey Hepburn raakt De Vries niet uitgepraat. Helaas heeft deze heldin van het witte doek nooit een film met Hitchcock gemaakt. Ik vond haar een adembenemende vrouw. Haar verzonnen verzetsverleden boeit me niet.[12] En jij verzint toch ook weleens wat?
In Charade schittert Hepburn, met Cary Grant als tegenspeler. Deze film wordt weleens omschreven als the best Hitchcock movie Hitchcock never made.[13] Hierin gaat Hepburn elegant gekleed zoals bioscoopbezoekers haar in die tijd het liefste zagen. Ook door deze actrice ben ik nu van een stijlvol slot verzekerd! Want evenals de kunstwerken van De Vries stond zij garant voor fabelachtig kijkgenot.
Noten
[1] https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Anton_Heyboer; https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Mari_Andriessen; https://www.trouw.nl/home/kees-verwey-1900-1995~ad7d82ba/.
[2] Exposities van door Ineke de Vries gemaakte kunstwerken vinden op dit moment plaats in de Warmondse Oude School en het Golden Tulip Hotel te Noordwijk.
Zie verder: http://atelierdevries.nl/werk.html; http://www.deleidschemondialen.nl/ineke-de-vries/; http://galeriebeeldschoon.nl/de%20kunstenaars/ineke%20de%20vries.html.
[3] Mensen schildert ze zelden, maar van haar vader heeft ze een portret gemaakt!
[4] https://en.m.wikipedia.org/wiki/Caspar_David_Friedrich.
DE DAPPERSTRAAT
Natuur is voor tevredenen of legen.
En dan: wat is natuur nog in dit land?
Een stukje bos, ter grootte van een krant,
Een heuvel met wat villaatjes ertegen.
Geef mij de grauwe, stedelijke wegen,
De’ in kaden vastgeklonken waterkant,
De wolken, nooit zo schoon dan als ze, omrand
Door zolderramen, langs de lucht bewegen.
Alles is veel voor wie niet veel verwacht.
Het leven houdt zijn wonderen verborgen
Tot het ze, opeens, toont in hun hogen staat.
Dit heb ik bij mijzelven overdacht,
Verregend, op een miezerigen morgen,
Domweg gelukkig, in de Dapperstraat.
http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/bloem/dapper.html.
[6] Alleen Marianne Thieme, fractievoorzitter van de Partij voor de Dieren, woont in een dorp.
[7] https://en.m.wikipedia.org/wiki/Arcadia_(utopia); https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Utopie; https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Dystopie; https://www.trouw.nl/home/geen-utopie-zonder-dystopie~a7466023/,
[8] In dit park schijnt een zoogdier te leven met een nog veel sensitiever gehoor, namelijk de rosse vleermuis. Zie https://nl.wikipedia.org/wiki/Leidse_Hout.
[9] https://en.m.wikipedia.org/wiki/Soylent_Green; https://youtu.be/yOV8mBjHHYg.
[10] https://nl.wikipedia.org/wiki/Sierk_Schr%C3%B6der; http://www.sierkschroeder.com; http://www.kunsthuizen.nl/kunstenaars/yolanda-philippens; http://www.yp-art.nl.
[11] https://www.arsaemula.nl/clazien-juffermans/; http://www.galeries.nl/mnkunstenaar.asp?artistnr=27131&vane=1&em=&meer=&sessionti=694137266; http://www.doriandoliveiradandyisme.nl/itsme-marks-laatbloeier-leven-als-lijnenspel/; http://kunstvanmarks.exto.nl/.
[12] https://www.biography.com/news/audrey-hepburn-facts-biography; https://www.vn.nl/audrey-hepburn-sprookje-van-een-angstig-leven/; https://lisawallerrogers.com/2014/11/13/audrey-hepburn-the-family-skeletons/ .
[13] https://onartandaesthetics.com/2016/02/06/the-best-hitchcock-movie-that-hitchcock-never-made/.