Milan Roeterink, kunst en de cultuur van het wegkijken

Milan Roeterink, kunst en de cultuur van het wegkijken

Making a connection,  Milan Roeterink, 2010

Milan Roeterink, kunst en de cultuur van het wegkijken

Sinds de dageraad der mensheid wordt het door schilders in beeld gevat.[1] Al millennialang weten dichters zich erdoor in vervoering gebracht.[2] Maar wat het eigenlijk is, valt lastig te benoemen.[3]  

De vergoddelijking van schoonheid heeft volgens de Leidse schilder Milan Roeterink afsluiting als consequentie. Het wordt onbereikbaar en verdwijnt daarmee achter de horizon.[4] Voor hem draait kunst niet zozeer om schoonheid, maar om het betekenissenspel. Hij wil daarbij kwetsen noch verontrusten. Mijn kunst is geen martelwerktuig, aldus Roeterink. Daarom mijdt hij de uitbeelding van opzichtig naakt, verminkte kinderen of wereldschuwe vrouwen, verstikt door religieus gedachtegoed. Dat leidt alleen maar af van datgene waar het werkelijk om gaat. 

Roeterink kiest voor onnadrukkelijkheid. Zijn schilderijen ziet hij als suggestiestroken die leiden naar verstilde vluchtigheid. Door deze ervaring ontstaat een besef van de broosheid van het bestaan. Het gevoel van kwetsbaarheid dringt door. De kijker verinnerlijkt; hij is geraakt. Om dit emotionele proces is het hem te doen.

Blootstelling en openheid

Observatory Leyden, Milan Roeterink, 2016

Naar zijn zeggen gaat het in het leven als in de kunst om blootstelling en openheid. Tijdens het portretteren opent het model zich voor de blik van de kunstenaar. Nadien stelt de kunstenaar zich met zijn werk bloot aan beoordeling en veroordeling.

Het onafgebroken geklets in bepaalde kringen over subsidiekunstenaars ervaart hij als wegkijken. Het besef van de menselijke kwetsbaarheid wordt volgens hem zo handig vermeden. Afgeleid door details, rekensommen en stemmingmakerij blijft het zodoende op geriefelijke afstand.[5]

Dat Roeterink de gave bezit zich liefdevol open te stellen voor stad, streek en landschap blijkt vooral uit zijn aquarellen. Leiden typeert hij, vanwege de vele grachten, bruggetjes en molens, als ideaal voor een aquarel.[6] 

In Leiden heeft hij sinds jaar en dag een atelier. In de sleutelstad waren tot nu ook de meeste exposities van zijn werk. Het is bovendien de stad waar hij ooit wijsbegeerte studeerde. 

Floris Verster is een door hem bewonderde stadsgenoot.[7] Vooral zijn besneeuwde landschappen acht hij een lust voor het oog. Over hedendaagse Leidse kunstenaars als Marjolein van Haasteren, Louise Schamper en Fred Cohen is hij eveneens vol lof.

Roeterink schildert graag op popmuziek. Het liefste luistert hij naar Anohni, Moby en Nick Cave.[8] Ook dandyeske artiesten vallen door hun betekenissenacrobatiek bij hem in de smaak. De persoonlijkheidscultus van dandy’s, zoals Bryan Ferry’s faam als vrouwenverleider, neem ik daarbij voor lief.[9] Dat is mooi, natuurlijk. En hopelijk zal Ferry deze genereuze geste weten te waarderen!

Canal De Does, Milan Roeterink, 2012

De verstreken houdbaarheidsdatum der eeuwigheid 

Naast gecanoniseerde kunstenaars als Rembrandt en Vermeer, laat Roeterink zich ook inspireren door onbekende schilders, zoals Dolf Henkes en Jan-Willem Maronier. Een anonieme status is volgens hem lang niet altijd het voortvloeisel van weinig kwaliteit, maar geregeld ook een kwestie van toeval, een zwak sociaal netwerk of een gebrek aan publicitair benul.

Het eeuwigheidsverlangen dat zo lang de westerse cultuur domineerde, heeft duidelijk aan aantrekkingskracht ingeboet.[10] De houdbaarheidsdatum van de eeuwigheid is verstreken! Onsterfelijkheid lijkt als hoop en visioen verlaten, zoals eerder ook al uit mijn artikel over Itsme Marks bleek.[11] Ook Roeterink is hierin geen uitzondering; hij glijdt mee in dit proces.

Ik streef roem noch onsterfelijkheid na. Ik ben content met mijn relatieve anonimiteit. Ik leef in het moment en schilder de vluchtigheid. En als mens en schilder ben ik zonder meer ook erg vluchtig, veronderstelt de geschoolde denker. Of deze Leidse kunstenaar zich met zijn uitspraken voor de eeuwigheid heeft vastgelegd, is vermoedelijk voor menigeen een zinloze gedachte.

After the training, Milan Roeterink, 2010

 

Church-at-twilight, Milan Roeterink, 2010
TX55, Milan Roeterink, 2010

Noten

[1] Iconisch in dezen is natuurlijk Het meisje met de parel van Vermeer.

[2] John Keats is met zijn gedicht A thing of beauty is a joy forever, een schitterend voorbeeld van dichterlijke vervoering als het om schoonheid gaat. Zie http://www.online-literature.com/keats/463/. Jacques Perk ruilde God daadwerkelijk in voor schoonheid, zoals blijkt uit zijn gedicht Deinè Theos. Zie http://cf.hum.uva.nl/dsp/ljc/perk/math106.htm en http://www.dbnl.org/tekst/kort006isvo01_01/kort006isvo01_01_0037.php. De geëxalteerde staat van deze negentiende-eeuwse dichters wijt ik aan hun jeugd. Deze jong gestorven lyrici waren in de twintig toen ze dit schreven en op die leeftijd is menigeen nog niet tot bezinning gekomen. Maar wellicht spreek ik nu te zeer uit eigen ervaring.

[3] Dit neemt niet weg dat er vele kloeke boeken over schoonheid zijn verschenen! Kunstgeschiedenis-studenten zijn decennialang bijkans bezweken aan de studie van The story of art en Art and illusion van Ernst Gombrich. Het laatstgenoemde boek kreeg trouwens in het Nederlands de titel Eeuwige schoonheid mee. Zie verder https://en.m.wikipedia.org/wiki/Ernst_Gombrich; https://www.nrc.nl/nieuws/1994/10/28/sir-ernst-gombrich-over-het-belang-van-traditie-in-7243695-a931279; Ook Umberto Eco heeft zich, weliswaar op papier, op het terrein der schoonheid laten gelden. Zie https://www.filosofie.nl/nl/artikel/5030/van-herderinnetje-tot-donna-angelicata.html; https://www.trouw.nl/cultuur/schoonheid-heeft-een-geschiedenis~a5b31954/.

[4] Werk van Roeterink valt te vinden op http://www.milanroeterink.com/

[5] Over de waarde van cultuur voor individu en samenleving wordt weleens geringschattend gedaan.

De volgende artikelen kunnen voor een ander beeld zorgen: https://www.boekman.nl/blog/verslag-knaw-debat-over-kunst-en-gezondheid en https://www.mieras.nl/schrijven/de-waarde-van-schrijven/.

Over de waarde van speelsheid zie bijvoeging hieronder

Lader Bezig met laden...
EAD logo Duurt het te lang?

Opnieuw laden Laad het document opnieuw
| Open Openen in nieuwe tab
.

[6] Leiden heeft achtentachtig bruggen en negen molens: http://wikikids.nl/Leiden#Bruggen; http://leiden-info.com/bezienswaardigheden/molens/.

[7] http://www.kunstbus.nl/kunst/floris+verster.html; http://krollermuller.nl/floris-verster-sneeuwstudie; https://nl.wikipedia.org/wiki/Floris_Verster; http://www.lakenhal.nl/nl/zoeken/collectie?keywords_material=paneel&keywords_representation=gebouw&page=0&q=*; http://www.dbnl.org/tekst/_gid001192701_01/_gid001192701_01_0033.php; Voor een Youtube filmpje van Onno Blom over Floris Verster zie:

https://youtu.be/ARdmnhxxv44.

[8] https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Anohni; https://en.m.wikipedia.org/wiki/Moby; https://en.m.wikipedia.org/wiki/Nick_Cave.

[9] Overigens is Bryan Ferry uitermate bescheiden hierover. Zie: http://www.mirror.co.uk/3am/celebrity-news/roxy-musics-bryan-ferry-i-was-never-265775. Dandy’s zijn bijzonder geschikt voor sterke verhalen! Dat blijkt ook nu maar weer. Voor weetjes over de frontman van Roxy Music zie https://en.m.wikipedia.org/wiki/Bryan_Ferry.

[10] Het Gilgamesj-epos is een prachtig verhaal. Ik kan echter niet beoordelen of het westerse eeuwigheidsdenken hierdoor is beïnvloed. Zie http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/mythologie/103031-het-gilgamesj-epos-het-oudste-verhaal-ter-wereld.html. De preoccupatie met onvergankelijkheid vindt men terug in de bekende monotheïstische godsdiensten. Ook in de Griekse mythologie is dit het geval. Zie: https://www.trouw.nl/cultuur/beter-een-dappere-sterveling-dan-een-mislukte-god~ab1767d6/; http://kunst-en-cultuur.infonu.nl/geschiedenis/51083-de-onsterfelijke-goden-van-griekenland.html.

[11] http://www.doriandoliveiradandyisme.nl/itsme-marks-laatbloeier-leven-als-lijnenspel/.

Reacties zijn gesloten.